Kwestie wsparcia finansowego dla dziecka uregulowane są w Kodeksie Rodzinno-Opiekuńczym. Zanim przytoczymy treść przepisów zawartych w tej ustawie, warto wyjaśnić istotę obowiązku alimentacyjnego.
Wbrew pozorom, obowiązek alimentacyjny to nie tylko kwota narzucona przez sąd, przekazywana na ręce jednego z rodziców, mająca służyć utrzymaniu dziecka. To zobowiązanie ciąży na obu rodzicach – po prostu to obowiązek zapewnienia wsparcia finansowego dla swojego potomka.
Zgodnie z art. 133 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego: § 1. Rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka, które jeszcze nie jest w stanie samodzielnie utrzymać się, o ile dochody z majątku dziecka nie wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. § 2. W sytuacji, gdy uprawniony do alimentów znajduje się w niedostatku, przysługuje mu prawo do ich otrzymywania. § 3. Rodzice mogą unikać świadczeń alimentacyjnych dla pełnoletniego dziecka, jeśli wiążą się one z nadmiernym dla nich obciążeniem lub jeśli dziecko nie podejmuje wysiłków w celu osiągnięcia możliwości samodzielnego utrzymania się.
To oznacza, że zobowiązanie alimentacyjne rodziców wobec dzieci nie wygasa po osiągnięciu przez nie pełnoletniości. Jednakże, nie jest ono bezwarunkowe – dotyczy osoby, która nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie lub znajduje się w sytuacji niedostatku. Obowiązek alimentacyjny nie może być dla rodziców nadmiernym obciążeniem, a dziecko musi dążyć do samodzielnego utrzymania się.
W rezultacie, obowiązek alimentacyjny rzeczywiście chroni dorosłe dzieci, które z różnych przyczyn nie mogą jeszcze samodzielnie utrzymać się. Przyczyny te mogą wynikać z problemów zdrowotnych lub trwającego kształcenia. To stanowi pewne kontynuowanie wsparcia i wychowania, które dziecko otrzymywało przed osiągnięciem pełnoletności. Jednocześnie, zabezpiecza to interes rodziców przed ponoszeniem kosztów, gdyby dziecko miało możliwość samodzielnego utrzymania się.
Obowiązek alimentacyjny dla dorosłych dzieci różni się oczywiście od zobowiązania wobec nieletnich. Przy ocenie, czy dziecko może przejąć odpowiedzialność za własne utrzymanie, konieczne jest zachowanie obiektywnych kryteriów – na przykład, chęć podjęcia studiów nie może być równoznaczna z dążeniem do przedłużenia zobowiązania alimentacyjnego. Również rozumienie nadmiernego uszczerbku dla rodziców ulega zmianie. W przypadku nieletnich, znaczenie znacznego niedostatku czasami obejmuje skrajne sytuacje. Jednak po osiągnięciu pełnoletności, obowiązek alimentacyjny nie może być rozciągany tak dalece. W jednym z wyroków Sądu Rejonowego w Kłodzku z 27.7.2017 r. (III RC 247/15) podkreślono, że „powód i jego żona praktycznie żyją z miesiąca na miesiąc, nie oszczędzając, nie posiadając wystarczających środków na wakacje, co stanowi podstawową potrzebę każdej pracującej osoby. Nie są w stanie odkładać pieniędzy na podstawowe wydatki, takie jak remont mieszkania, zakup czy naprawa samochodu. (…) W ocenie sądu, płacenie alimentów na rzecz pełnoletniej córki (…) byłoby dla niego nadmiernym obciążeniem, uniemożliwiając mu zaspokojenie podstawowych potrzeb, których nie można ocenić kryterium niedostatku, gdyż ustawodawca oddzielił pojęcia nadmiernego uszczerbku i niedostatku.”
Może się również zdarzyć, że z powodu relacji między rodzicami, zobowiązanie alimentacyjne rzeczywiście spoczywa tylko na jednym z nich. W takim przypadku osoba ponosząca te koszty może ubiegać się o przyznanie alimentów na rzecz dorosłego dziecka.
Utrzymywanie orzeczenia alimentacyjnego Warto również zaznaczyć, że może się zdarzyć, iż sąd wcześniej orzekł o obowiązku alimentacyjnym. Ważne jest, aby pamiętać, że takie orzeczenie obowiązuje także po osiągnięciu przez dziecko pełnoletniość, a zobowiązanie to utrzymuje się tak długo, jak długo istnieją przesłanki do tego wskazane w wcześniej omówionym przepisie.
