Ubezwłasnowolnienie to instytucja prawna, która budzi wiele emocji i wątpliwości. Często stosowana jest w sytuacjach, gdy bliska osoba nie jest w stanie samodzielnie podejmować decyzji – np. z powodu choroby psychicznej, demencji czy upośledzenia. Czym dokładnie jest ubezwłasnowolnienie, jakie są jego rodzaje i jak wygląda procedura?
1. Czym jest ubezwłasnowolnienie?
Ubezwłasnowolnienie to orzeczenie sądu ograniczające lub całkowicie odbierające zdolność osoby do czynności prawnych. Celem tej instytucji nie jest kara, lecz ochrona osoby, która nie jest w stanie samodzielnie zadbać o swoje interesy – zdrowotne, majątkowe czy społeczne.
2. Rodzaje ubezwłasnowolnienia
-
Częściowe – stosowane, gdy osoba nie radzi sobie z bardziej złożonymi sprawami (np. zawieraniem umów), ale jest w stanie podejmować codzienne decyzje. Sąd ustanawia wtedy kuratora.
-
Całkowite – stosowane w przypadkach, gdy osoba całkowicie nie rozumie znaczenia swoich działań (np. przy głębokim upośledzeniu, schizofrenii paranoidalnej). W takiej sytuacji sąd ustanawia opiekuna prawnego.
3. Kiedy można złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie?
Wniosek może złożyć m.in. małżonek, krewni w linii prostej, rodzeństwo, prokurator lub sama osoba zainteresowana. Najczęstsze powody to: poważne zaburzenia psychiczne, uzależnienia, choroby otępienne. Ważne: wniosek musi być dobrze uzasadniony i poparty dokumentacją medyczną.
4. Jak wygląda procedura sądowa?
Sąd wszczyna postępowanie, powołuje biegłych psychologów i psychiatrów oraz przeprowadza rozprawę. Osoba, której sprawa dotyczy, musi być przesłuchana, chyba że jej stan zdrowia na to nie pozwala. Postępowanie kończy się orzeczeniem – o ubezwłasnowolnieniu częściowym lub całkowitym, albo jego oddaleniem.
5. Prawa osoby ubezwłasnowolnionej
Mimo ograniczeń, osoba ubezwłasnowolniona zachowuje wiele praw – może np. mieszkać tam, gdzie chce (o ile nie zagraża to jej życiu), korzystać z ochrony zdrowia, kontaktować się z rodziną. Ubezwłasnowolnienie ma ją chronić, nie izolować.
6. Wsparcie prawnika
Postępowanie o ubezwłasnowolnienie jest trudne – zarówno emocjonalnie, jak i formalnie. Kancelaria prawna Sosnowiec oferuje pomoc prawną na każdym etapie: od przygotowania wniosku, przez reprezentację w sądzie, po doradztwo opiekunom prawnym.
